Vorige
Volgende
De eerste fotoserie is uit 2016. De tweede fotoserie is in 2022 gemaakt. Hoe is Elwin veranderd? Hoe ging het toen met hem en nu?
Op mijn beste dagen zie ik mijzelf in mijn hoofd zitten als een bewaker met een hoop schermen.
Verhaal Elwin
Wat mijn Black Dog mij influisterde
Depressie vertelde mij dat ik het leven niet waard was. Ik kreeg dagelijks te horen dat een ander beter mijn leven kon leiden om er iets beters van te maken, ook omdat ik zelf het idee had dat ik niet langer wilde leven.
Alles was waardeloos volgens de stemmen in mijn hoofd. Ik kon maar beter niet naar buiten toe omdat ik een nietsnut was en niets nut had.
Anderen vonden mij ook maar raar, het was beter om mensen niet de kans te geven om mij mee te mogen maken als mens, niet eens voor een aantal seconden. Ze zouden me maar een rare jongen vinden. Een man was ik niet te noemen.
Wat ik terug zei tegen die rothond
Onzin, ik mag leven, ik heb een leven en het is van mij. Ik kan er iets van maken, sterker nog: er zijn dagen dat ik mij prima voel. Leuk dat jij me anders wil laten voelen, maar het feit dat ik nog wakker word, is al een middelvinger naar jou. Al voel ik niets op het moment, het leven heeft wel degelijk waarde. Die momenten lijken zeldzaam, maar het zijn er meer dan jij mij doet geloven. Ik ga zo toch naar buiten, al is het voor een uurtje. Ik mag er zijn als mens en anderen besteden minder aandacht aan mij dan jij mij doet geloven. Ik ga wat meer tijd vrij maken voor anderen en wat minder tijd besteden aan jou.
Wat soms helpt
Het ‘letterlijk’ vergroten van de momenten waarop ik sterker in mijn schoenen stond. Ik denk vaak in plaatjes en haal daar voorwerpen bij die ik kan koppelen aan positieve en negatieve momenten.
Op mijn beste dagen zie ik mijzelf in mijn hoofd zitten als een bewaker met een hoop schermen terwijl ik mijzelf aan het bekijken ben in elke situatie buiten mijn hoofd om.
Op slechte dagen staat een aantal van de schermen uit, zijn ze kapot, ze zijn omgevallen en gaat het alarm in die ruimte af. Ik ga dan alle schermen af om te kijken wat er mis is gegaan en ik ruim alles op. Ik zet de schermen terug op hun plek, de kabeltjes steek ik in het stopcontact en de schermen die kapot zijn gegaan herstel ik. Om te groeien, voeg ik extra schermen toe, deze houden in de gaten wat er in de kamer van de bewaker gebeurt zodat ik mijzelf steeds een stapje voor kan zijn.
Het komt dus eigenlijk neer op reflecteren. De situatie vanuit meerdere hoeken bekijken, vergelijken met keren dat dit eerder voorkwam en nieuwe inzichten verwerken, plus het accepteren dat eens in de zoveel tijd dingen niet zo lopen zoals ik graag zou willen (in plaats van gevloerd zijn als het ‘even’ niet gaat).
Op de loer
Doodsbang was ik om terug te vallen, want op sommige momenten merkte ik dat er gedachten door mijn hoofd spookten die ik al meer dan drie jaar niet gehad heb. Want ik hoor dezelfde vragen door mijn hoofd gaan over mijn carrière. Ik begin te twijfelen: wat moeten mensen nou met zo iemand als ik? Zo waardeloos als ik? Waar heb ik nou voor gestudeerd? Ik, een hulpverlener? Nee. Misschien is het beter als je er niet meer bent. Ik realiseer me: I need help.
Gesprek met de GGZ, check. Burn-out? Check.
Werken, school, simpele of intensieve gesprekken, en op den duur ook boodschappen doen of bij de kapper zitten – het kostte me weer enorme moeite. Met een depressie was ik ook futloos, maar op een ander niveau. Dan geloof ik dat alles één grote zinloze bedoeling is, dus waarom zou ik daarvoor überhaupt bed komen? Een burn-out kan werken als katalysator voor depressie, en daarom besloot ik stappen te zetten: ik stopte met dingen die me geen positieve energie gaven en nam genoeg rust. Dat hielp gelukkig. Daarnaast heb ik besloten om over een aantal maanden in therapie te gaan voor het oud zeer. De grootste uitdaging nu is om niet te gretig te worden door van alles te ondernemen.
Naastenverhaal:
Verhaal Marjolein
Elwin was voor mij altijd gewoon Elwin, ook toen hij depressief was. Voor mij heeft de depressie zelf onze vriendschap nooit in de weg gezeten. Misschien deels omdat ik zelf ervaring heb met depressies en veel van mezelf in Elwin herkende. We gingen allebei niet met de stroom mee, daarin vonden we elkaar.
At hij wel?
Soms kon Elwin zich ineens afsluiten. Ik maakte me zorgen wanneer ik een paar dagen achter elkaar niks van hem hoorde. At hij wel? Was hij een gevaar voor zichzelf? Ik was bang om hem kwijt te raken. Op zo’n moment ben je machteloos. Je kan zeggen dat iemand er toedoet, dat hij mooi lief slim en grappig is, maar je kan iemand niet beter maken. Hoe graag je dat ook zou willen. Ik vertelde hem niet hoeveel zorgen ik me maakte, ik wilde geen extra druk op hem leggen.
Wat ik wel voor Elwin kon doen was er zijn, met hem praten en naar hem luisteren. Zo hebben we allebei een moeilijke relatie met onze moeder, maar het is niet sociaal geaccepteerd om negatief over je moeder te praten. Mensen kunnen zich niet voorstellen dat er ouders zijn die hun kinderen meer kwaad dan goed hebben gedaan. Ik denk dat het Elwin hielp om hier open over te kunnen zijn. Ik kon de pijn niet wegnemen, maar we konden er samen over praten; allebei opzoek naar een manier om ermee om te gaan.
Kapot door de pillen
Elwin veranderde toen hij antidepressiva ging slikken, hij werd neutraler in zijn emoties en oppervlakkiger in de omgang. Onze vriendschap veranderde hierdoor, we zagen elkaar steeds minder. Op een avond leek het weer even als van ouds. We lagen op bed te kletsen, het gesprek werd steeds dieper. Ik deelde iets met hem waar ik op dat moment mee zat. Hij zei dat ik er niet over na moest denken. Dat het zonde van mijn tijd was, want ik kon het toch niet veranderen. Mijn lieve, begripvolle Elwin, reageerde ineens keihard. Ik legde uit waarom ik van zijn reactie schrok, dat ik hem miste. Hij begreep er niks van, hij zat toch naast me. Toen werd ik boos. Ik probeerde uit te leggen dat hij niet zichzelf was. Dat de medicatie hem veranderde. En dat hij me kwetste door mijn gevoel te ontkennen. Iets wat hij nooit eerder had gedaan.
Tot mijn verbijstering moest hij hierom lachen. Hij was nu beter, paste beter in de maatschappij, dit was een goede ontwikkeling. De woorden galmde door mijn hoofd. De maatschappij die we vervloekten, omdat er meer gegeven wordt om imago dan om elkaar. Ik stond op, trok mijn jas aan en ben de deur uit gelopen. Onderweg naar huis moest ik mijn tranen bedwingen. Tot dat moment was ik voor Elwin door het vuur gegaan. Maar die avond maakte dat kapot. Het lukte me niet om begrip op te brengen voor zijn keuze om medicatie te slikken.
Ik zie antidepressiva als symptoombestrijding. Het maakt mensen niet beter. De enige die er echt beter van worden zijn de farmaceutische bedrijven, die verdienen er ontzettend veel geld mee. Pillen dempen je emoties, je voelt misschien minder pijn, maar je veranderd als persoon. Voor Elwin zelf begon met medicatie, deelde hij deze mening. Daarom was ik zo verbaast dat hij ineens niet meer begreep waar ik het over had.
Mijn maatje terug
Ik was zo gekwetst dat ik Elwin een aantal jaar niet heb gesproken. Toen we weer in contact kwamen was Elwin van de medicatie af en voelde het weer als van ouds. Ik had mijn maatje terug. De Elwin waar ik alles mee kan delen, die luistert zonder te oordelen. Ik ben trots op de ontwikkelingen die hij de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. Hij heeft voor zichzelf leren zorgen en hij vindt zichzelf het waard om voor te zorgen.
Af en toe trekt Elwin zich nog terug in zijn eigen wereld. Ik durf nu letterlijk te vragen wat ik wil weten: “Hey, ik heb al een paar dagen niks gehoord, moet ik me zorgen maken?”. Ik weet van Elwin dat hij altijd eerlijk antwoord geeft. Op deze manier kan ik hem laten weten dat ik aan hem denk en kan hij zelf aangeven waar hij behoefte aan heeft.
Verdiepingsverhaal:
Medicatie en therapie
Medicatie
De eerste pil voelde als een wonderpil. Ik zat thuis in Rotterdam aan tafel klaar om huiswerk te maken. Ineens werd mijn hoofd stil, de negatieve stemmen verdwenen. Helaas bestaan er geen wonderpillen, die stilte? Een placebo effect. De volgende dag nam ik weer 10 mg citolapram, maar de stemmen waren terug. Een paar weken later begonnen de pillen pas te werken. Ik had iets minder last van de depressie en angst, maar al het plezier verdween ook en er waren bijwerkingen.
Ik herkende mezelf niet meer
De bijwerkingen waren zo heftig dat ik steeds stopte, alsof ik een pauze nodig had om op adem te komen. Ik heb mijn medicatie nooit langer dat 6 weken achter elkaar geslikt. Ik kon niet meer huilen, mijn emoties waren volledig verstopt. Ik kreeg een hele droge mond, voelde het vocht bijna uit mijn lippen trekken. Mijn hongergevoel was compleet van slag, soms at ik 18 uur niet en andere keren had ik enorme vreetbuien. Ik kwam 20 kilo aan die er ook na het stoppen niet meer af gingen. Het gebeurde zo geleidelijk, maar op een dag keek ik op de wc naar beneden en kon ik niet meer tussen mijn benen doorkijken. Ze waren tegen elkaar aangegroeid, dat raakte me diep. Ik voelde me al jaren mentaal niet meer thuis in mijn lichaam, maar nu herkende ik mezelf niet eens meer in mijn spiegelbeeld. De pillen die me moesten helpen maakte het alleen maar moeilijker om me goed te voelen.
Wat merk je van een merk?
Twee jaar later kreeg ik plotseling intense hoofdpijn. Ik wist niet wat me overkwam. De hoofpijn begon een dag nadat ik een herhaalrecept had opgehaald bij de apotheek. Op het doosje stond zoals altijd lexapro, maar op de strip bleek cipralex te staan. De apotheek had mij zonder iets te zeggen andere medicatie meegegeven. Ik vertelde de apotheker wat ik voelde, maar hij ontkende dat mijn hoofdpijn door de cipralex kon komen. Lexapro en cipralex hebben beide citolapram als werkende stof, dus zijn zo goed als identiek. Lexapro werd niet meer betaald door mijn verzekering en daarom kreeg ik van af nu cipralex. Ik was verbijsterd. Deze man ontkende mijn ervaringen, dat deed pijn. Mijn psychiater reageerde gelukkig met begrip en regelde een nieuwe strip lexapro voor me. Maar als ik lexapro wilde blijven slikken, moest ik er zelf voor betalen. Mijn reactie op de cipralex was zo slecht dat ik geen andere optie zag dan een extra baan nemen. Helaas bleek na de cipralex ook lexapro niet meer te werken op de manier waarop het daarvoor deed, het werkte gewoon niet meer. Vervolgens heb ik prozac geprobeerd, een medicatie die bekend staat om de heftige bijwerkingen. In die periode hoorde ik een nieuwe stem, die me aanmoedigde om op het dak te klimmen en eraf te springen. Dat was de druppel. Ik verloor mijn vertrouwen in medicatie en ben er permanent mee gestopt.
Achteraf was dat de beste keuze die ik had kunnen maken. Medicatie was niet de oplossing voor mij.
Onderdrukt
Ondertussen weet ik dat de angst en depressie manieren zijn waarop mijn lichaam mij vertelt dat er iets moet veranderen in mijn leven. Dit is ontstaan tijdens jaren van mishandeling en heeft zich doorontwikkeld tot een gevoelige antenne. De medicatie onderdrukte diepe pijnen van vroeger en nu, waardoor mijn lichaam nog harder ging vechten en mijn klachten verergerden. Bovendien veranderde de medicatie me. Zelf had ik het niet door, ik voelde me gewoon neutraal. Maar mijn vrienden herkende me niet meer en ik ben er zelfs vrienden door verloren. Door een hulpmiddel dat niet eens werkte. Voor ik begon zag ik medicatie als een vorm van zelfregie, maar in de praktijk voelde het als het tegenovergestelde.
Therapie
Het huis waar ik opgroeide was geen veilige plek voor een kind. Mijn moeder gaf me het gevoel dat ik geen waarde had voor de wereld, dat ik er niet mocht zijn. In therapie werd voor het eerst naar míjn beleving gevraagd, wat ík dacht en wat ík nodig had. Ik werd voor het eerst gezien in een wereld waar iedereen constant over me heen liep zonder te vragen hoe ik de wereld ervaarde.
In die tijd heb ik nooit de diagnose depressie gekregen, wel gegeneraliseerde angst, een reactieve hechtingsstoornis en PDD-NOS. Ik kreeg een label uit het autistisch spectrum, omdat ik zo snel overprikkeld was. Achteraf vraag ik me af of dat door autisme kwam of door de combinatie van angst, depressie en tiener zijn.
De kern van mijn zelfbeeld
Na 3 jaar stelde mijn therapeut voor om van cliëntgerichte therapie over te stappen naar cognitieve therapie. We gingen actief opzoek naar de kern van mijn zelfbeeld. Binnen een half uur kwamen we aan bij de overtuiging: “Ik kan niets, ik ben niets en andere mensen zijn beter dan ik”. Het floepte eruit alsof ik het altijd al wist. Dat was een kantelpunt. Alles wat er in mijn hoofd gebeurde kon ik verbinden aan die kerngedachten. Het maakte de depressie zo overzichtelijk dat ik me meteen genezen voelde. Dat was natuurlijk niet zo. Drie weken later stortte ik weer in, maar deze keer ging ik de strijd met mezelf aan. Ik ging één voor één al mijn gedachten langs om te kijken welke voortkwamen uit die negatieve kernovertuiging. Die gedachten kon ik zien als de ziekte en losmaken van mijn realiteit. Daardoor werden de depressie en de angst steeds lichter. Toch ben ik sinds die ene sessie niet meer teruggegaan. Ik had geleerd wat ik nodig had om zelf aan mijn herstel te kunnen werken.
Kan het té goed gaan?
Een paar jaar later heb ik nog één keer hulp gezocht. Het ging namelijk goed met me. Zo goed, dat het te mooi leek om waar te zijn. Ik had zoveel energie dat ik high was van het leven. Via Kolibrie telefoontherapie maakte ik een afspraak met een psycholoog. Hoewel ik mogelijk rand psychotische symptomen had, was het geen psychose en had ik eigenlijk ook geen klachten. De psycholoog vroeg “Stel nou dat dit is wie je echt bent? Zonder de depressie, de angst, los van de jaren mishandeling die je hebben tegengehouden.”. Nu ik beetje bij beetje aan het herstellen ben van mijn verleden ontdek ik steeds meer kanten van mezelf die ik leuk vind, steeds meer kwaliteiten. Ik droom er bijvoorbeeld van om als bakker 500 verschillende smaken brownies te ontwikkelen. Sterker nog, ik weet dat ik 500 verschillende smaken brownies ga ontwikkelen, omdat ik simpelweg geloof dat ik het kan. Zo heb ik nog een handvol andere projecten waaronder een kort verhaal over mishandeling voor kinderen, een reeks stripverhalen die ik ga ontwikkelen en nog een aantal ZZP taken als ervaringsdeskundige. Het negatieve zelfbeeld bleef het langste hangen, maar als je me nu zou vertellen dat ik goed bezig ben, met mooie dingen, dan geloof ik het niet alleen, ik ben het met je eens.
Naastenverhaal: Elwin
en Marjolein in gesprek
Kon je er voor hem zijn toen hij zich heel slecht voelde?
Marjolein: ‘Ja, ik denk het wel, want ik had altijd wel een idee waar hij zat. Niet precies natuurlijk, want iedereen gaat er anders mee om. Maar wat ik hem graag wilde geven was dat ik nog steeds bij hem wilde zijn, ook al was hij op dat moment in een andere wereld, op de meest donkere plek waar hij niet wilde zijn. Dan hoef je niks te zeggen, of gezellig te doen. Ik denk dat de kracht was dat het niet bijzonder was, dat het niet bijzonder of groter werd gemaakt op dat moment.’
Elwin: ‘De shit was normaal.’
Marjolein: ‘We maakten er geen big deal van. “Anders kan ik niet meer zonder je”: dat zeiden we niet tegen elkaar.’
Elwin: ‘Ja of zeggen: “Moet je niet eens naar de huisarts, ga in cognitieve therapie, misschien moet er een pilletje in.”’
Adviezen die heel veel naasten wel geven.
Marjolein: ‘Ja, maar ook dat is begrijpelijk. Maar kijk vooral naar wat voor persoon iemand is. Er is geen handleiding. Ik denk dat het ook heel erg ligt aan waar iemand staat in zijn leven, en wat voor persoonlijkheid iemand heeft. Er zijn ook mensen die gewoon een schop onder hun hol nodig hebben.’
Elwin: ‘De kunst is bijschakelen. Per moment kijken naar wat er nu gebeurt met iemand.
Er is geen goed en fout. Dat is belangrijk om je allebei te realiseren. Zo lang je het doet met de beste intenties en met liefde, is er geen fout.’
Is dat iets waar je hem dankbaar voor bent?
Marjolein: ‘Ja, ik ben dankbaar dat hij mijn beste vriend is, dat hij in mijn leven is, dat ik zo goed met hem kan praten. En dat we elkaar uiteindelijk weer hebben gevonden na een pauze van vijf jaar. Want ik denk dat we een hele bijzondere band hebben. Beste vrienden omschrijft die band niet goed en broer en zus ook niet. Er is geen naampje voor de connectie die we hebben. Toch?’
[Stilte bij Elwin]
Hoe zit dat bij jou?
Elwin: ‘Hetzelfde.’
Marjolein: ‘Lekker enthousiast pipo, doe eens effe je best.’
Elwin: ‘Ik luister naar Marjolein en ik denk: zij was een veilige thuishaven voor mij. Ondanks het feit dat we bij mij thuis waren, was het alsof ik bij haar thuiskwam. Bij haar kon ik gewoon mezelf zijn. Best opmerkelijk, omdat ik in die tijd niet het gevoel had dat ik waar dan ook veilig was, zeker niet bij vrouwen. Ik heb heel lang de overtuiging gehad dat vrouwen onveilig waren. Dat ik haar relaxed genoeg vond om dingen bij te kunnen uiten, is achteraf gezien heel bijzonder.’
Wil je meer lezen van Elwin en Marjolein?
Dit is een kort fragment uit het gesprek tussen Elwin en Marjolein, uit het boek ‘Alles Goed?’.
Ik studeer Social Work (profiel GGZ) aan de Hogeschool Rotterdam. Daarnaast run ik diverse praatgroepen over depressie en hou ik lezingen over dit thema als ervaringsdeskundige. Ik lees graag boeken, houd van gamen, series kijken en sporten. Ook vind ik het leuk om te koken en nieuwe bakrecepten uit te proberen.
Ik denk dat ik het vooral belangrijk vind om meer aandacht te besteden aan mijn gevoel. Zo heb ik kunnen leren dat loslaten in plaats van mij krampachtig vasthouden aan verschillende zaken tot nu toe meer heeft opgeleverd. Al mag ik blijven oefenen.
Ik woon op mezelf in Rotterdam.
Mijn allergrootste blunder is misschien nog wel dat ik ooit eens een ex-vriendin heb overspoeld met verjaardagscadeautjes. Wij kenden elkaar nog niet eens zo heel lang, maareh iets met verliefdheid en impulsiviteit..
Arthur Japin – ‘Maar buiten is het feest’, is tot nu toe één van de beste boeken die ik heb gelezen.
Met mijn neef Etrich *NSYNC met het nummer ‘Gone’ duet zingen.
