Nils Elzenga (37)
In de spiegel zie ik een uitgeputte kop, met futloos haar waar het eerste grijs doorheen schemert.
Wil je mijn verhaal lezen?
Verhaal Nils
Een zwarte zomer
In de zomer van 2006 schreef ik in Amsterdam mijn masterscriptie. Terwijl iedereen op het strand lag (dat stelde ik me althans voor), zat ik in een donker hol een Duitse krant door te spitten. Ik belandde in het beruchte niemandsland: ik zag niet hoe de scriptie ooit nog af zou komen. Misschien nog wel beangstigender: ik had geen idee wat te doen met mijn leven post-universiteit. Ik voelde me doodeenzaam maar durfde niemand in vertrouwen te nemen.
Voor het eerst van mijn leven kreeg ik echt depressieve gevoelens. Ik zonk weg in een peilloos diep moeras van paniek. Alsof alle lucht uit me werd geperst. Helder nadenken ging niet meer, mijn bed durfde ik nauwelijks nog uit. Ik zocht letterlijk beschutting onder de dekens.
Als het raast in mijn hoofd
Mijn wereld wordt extreem kil. Alsof alle filters weg zijn en het leven, in al zijn grimmige grijsheid, dwars door me heen blaast. Waar kan ik schuilen? In de spiegel zie ik een uitgeputte kop, met futloos haar waar het eerste grijs doorheen schemert. “Je hoort nergens bij, je staat alleen. Je kan op niemand rekenen. Niemand houdt van je. Je hoort hier niet. Je kunt het volwassen leven niet aan, sukkel. Je krijgt alle kansen, maar je pakt ze niet. Je faalt op alle fronten. Je neemt nergens verantwoordelijkheid voor. Je kunt niets! Je bent een bang, verward kind in het lichaam van een almaar ouder wordende man. Kijk om je heen: iedereen bouwt levens op, met kinderen, carrières en koophuizen, en jij blijft achter. Je zit vast man, muurvast. Je denkt toch niet dat vrouwen zo’n tobbende dweil willen? Je doet alles fout man. Fout! En alles zal altijd zo blijven. Het enige dat verandert, is de tijd die slinkt totdat de dood je komt halen.” Lange tijd heb ik verbeten teruggevochten: “Oh ja? Dat zullen we nog weleens zien dan!” Maar hoewel vechtlust me veel gebracht heeft, is deze strijd niet te winnen op wilskracht.
Vallen en weer opstaan
Op een gegeven moment deed ik het juiste: hulp zoeken. Het antidepressivum dat een psychiater voorschreef was de opluchting van mijn leven: van het ene op het andere moment daalde er rust in. Ik kon mijn situatie overzien: ik was even vastgelopen, maar iets levensbedreigends was er niet aan de hand. In de jaren die volgden kwamen de depressieve gevoelens nog tweemaal terug. De laatste keer was een jaar of acht, negen geleden. Sindsdien heb ik een lang traject van persoonlijke ontwikkeling afgelegd. Want bij mij kwamen de depressieve gevoelens wel ergens vandaan: onverwerkte trauma’s uit mijn jeugd.
Wees lief voor jezelf, jochie
Somber ben ik nog steeds weleens, maar in tegenstelling tot vroeger heb ik geleerd hoe ik daarmee om moet gaan – en vooral ook hoe niet. Het beste is mezelf met zachtheid te benaderen. De depressieve gevoelens willen immers gezien worden, geaccepteerd en omarmd. Uiteindelijk hebben ze zelfs een boodschap: “Wees lief voor jezelf, zoek contact met anderen, je hoeft niet alles alleen te doen. Je hebt, als ieder mens, liefde en genegenheid nodig.” Dus praat ik tegen mezelf als een liefhebbende vader tegen zijn zoontje: “Ach jochie toch, is het weer zover? Geeft niet. Het komt goed, het komt echt goed allemaal. Je bent oké.”
Ik herhaal mantra’s in mijn hoofd en terwijl ik inadem zeg ik tegen mijzelf: “Let”. Enkele seconden later blaas ik uit op “Go”. En dan, op de grond liggend, probeer ik de spanning en stress mijn lichaam uit te laten stromen. Maar het beste medicijn is fysieke beweging, het liefst buiten. Joggen in het park. Kickboksen. Dat helpt altijd.
Soms moet ik accepteren dat het leven even niet zo leuk is, en ik me een gewond vogeltje voel in een gebroken nest. Mezelf toestaan om te vertragen. Goed voor mezelf zorgen. Gezond eten. In bad met goede badolie. Vroeg naar bed. Maar daarbij wel oppassen dat ik mezelf niet isoleer. Andere mensen opzoeken is cruciaal, maar moeilijk, omdat ik me waardeloos voel en me daarvoor schaam. Het voelt goed als anderen laten weten dat ze nog steeds van me houden, dat ze me niet zullen laten vallen. Maar overbodig ook als ze dat niet met woorden maar met daden zeggen, en voor me komen koken, me op hun bank laten hangen, een wandeling met me maken. Maar daar om vragen blijft lastig.
Verdiepingsverhaal:
Hoe spiritualiteit mij helpt
Tips & tricks bij depressie
Het klinkt misschien kort door de bocht, maar reguliere behandelmethodes hebben mij niet van mijn depressies afgeholpen. Ik heb bij meerdere psychologen gelopen en bij een psychiater, en die sessies zagen er steeds hetzelfde uit: ik op een stoel, de psych tegenover me, en dan maar praten. Op zich niks mis mee, maar de kern van mijn probleem was dat ik muurvast zat in mijn hoofd, en dus kwam ik met praten weinig verder.
Dat alles kreeg ik pas echt goed door nadat ik was begonnen aan een spirituele zoektocht die nog altijd voortduurt. Ten eerste heeft die reis me teruggebracht in mijn lichaam, waarvan ik door jeugdtrauma gedissocieerd was geraakt. Depressie betekent voor mij opgesloten zitten in een kop vol moordend negatieve gedachtes. Die gedachtes vinden hun oorsprong in mijn (jeugd)trauma’s, en die zaten in elk geval deels opgeslagen in mijn lichaam. Ten tweede heb ik in het spirituele circuit contact gemaakt met God. Nee, niet de man met de baard daarboven. Ik heb het over de universele liefde die ons allen verbindt. Het mag zweverig klinken, maar het heeft mijn blik verruimd en mijn leven veranderd. Ik ben ervan overtuigd dat depressie onder meer zoveel voorkomt omdat we als collectief het contact met het hogere kwijt zijn geraakt.
Enfin, hieronder zet ik drie spirituele methodes op een rijtje waar ik zelf veel aan heb gehad. Daarmee claim ik natuurlijk niet dat ze per definitie ook voor jou werken (en accepteer ik dus ook geen verantwoordelijkheid voor slechte ervaringen van anderen). Maar wie weet heb je er wat aan.
Tip 1: Menselijk contact
Een jaar of tien geleden maakte ik kennis met circling, een methode die me leerde om vanuit liefdevolle aanwezigheid bij mezelf (lees: meditatie) verbinding te maken met anderen. Door dat aandachtige contact kon ik steeds diepere lagen van mezelf ontdekken, volledig voelen en daardoor helen. Want zoals ze zo mooi zeggen: the healing is in the feeling. En zoals veel trauma in contact is ontstaan, zo kan het ook het beste in contact weer helen. Inmiddels doceer ik zelfs circling.
Op circling volgden evenzeer bevrijdende ervaringen met andere ‘alternatieve’ contactmethodes. ‘Ecstatic dance’ bijvoorbeeld, wereldwijd steeds populairder wordende dansfeesten-op-blote-voeten zonder alcohol, drugs of praten. Of ‘contact improv’, ook nuchter en woordloos dansen, maar dan in fysiek contact met één of meerdere dansgenoten. Probeer dan maar eens te blijven hangen in getob.
Tip 2: Ademen
Ademwerk is de ietwat cryptische parapluterm voor een cluster ademtechnieken die de laatste tijd snel populairder worden – ‘iceman’ Wim Hof bijvoorbeeld zweert erbij. En terecht, wat mij betreft: via sessies diep ademhalen zonder pauze tussen de in- en de uitademing heb ik de afgelopen jaren heel wat (onbewuste) spanning losgelaten, vastzittend trauma losgeweekt en weldadige staten van bewustzijn bereikt. Ik heb me zelfs laten opleiden tot ademcoach (mocht je interesse hebben in een sessie: zie de contactgegevens onderaan dit artikel).
Tip 3: Trippen
Met de geestverruimende ‘tripthee’ ayahuasca heb ik een rits diepzinnige, helende innerlijke reizen gemaakt (net als trouwens met andere psychedelische middelen zoals paddo’s en lsd). Iedereen moet hierin uiteraard helemaal zijn eigen afwegingen maken, maar psychedelische middelen herbergen ontegenzeggelijk helingspotentieel. Dat tonen niet alleen mijn ervaringen aan, maar ook die van vrienden en bekende Nederlanders als ID&T-baas Duncan Stutterheim. Ook wijst steeds meer onderzoek in die richting. Lees het boek ‘Verruim je geest’ van de gerenommeerde Amerikaanse wetenschapsjournalist Michael Pollan maar eens.
Meer weten? Neem contact met Nils op via nils.elzenga@gmail.com
Nils: Hoe het nu gaat (update 2023)
Bovenstaand verhaal vertelde ik rond 2017. Na de drie depressies die ik had tussen mijn 25ste en mijn 30ste is het heel lang vrij goed gegaan. Er waren wel sombere periodes, maar omdat ik gezond leefde, veel bewoog en me vooral ook intensief richtte op persoonlijke ontwikkeling, kwam ik daar telkens wel weer doorheen.
Toch ging het in de winter van 2020 op 2021 weer echt mis. Dat verraste me, want voor het eerst in mijn leven had ik een relatie die echt werkte. Een vrouw waar ik me aan durfde te verbinden; we hebben inmiddels zelfs een prachtige dochter samen. Met Kim klikte het en ik voelde me veilig in die relatie. Daarom snapte ik er niets van. Ik was toch gelukkig, waarom voelde ik me dan opeens toch weer zo depressief?
Angst in mijn onderbewuste
Ergens geloof ik dat deze periode misschien wel kwam omdat het me voor het eerst was gelukt om iemand echt toe te laten in mijn leven. Dat heeft wellicht toch een soort angst in mijn onderbewuste getriggerd. Het was alsof er een nieuwe laag donkerte boven kwam. Alle warmte en zachtheid leek uit me te zijn verdwenen.
Dat voelde zo naar, dat ik zelfs soms niet meer wilde leven. Het bijzondere van Kim is dat ze in die periode naast me is blijven staan. Ze is zelf klinisch psycholoog en durfde mijn gevoelens op die momenten samen met mij te onderzoeken. Als ik praatte over mijn doodswens draaide ze niet weg, maar vroeg ze juist door.
Op een keer vroeg ze bijvoorbeeld: ‘Hoe zou je dan precies zelfmoord plegen?’ Dat heb ik toen uitgebreid verteld. Het voelde als een enorme opluchting dat die gevoelens er mochten zijn bij haar. Ze luisterde simpelweg. Achteraf geloof ik dat ik me daardoor sneller weer beter ben gaan voelen. Tegelijkertijd begrijp ik heel goed dat lang niet elke naaste dit kan. En het is ook voor Kim ontzettend heftig geweest dat haar geliefde vertelde dat hij dood wilde. Ik ben heel dankbaar dat ze heeft durven luisteren. Dat is voor mij een helingsproces geweest.
Onvoorwaardelijke liefde
In mezelf is de laatste jaren echt iets veranderd. Waar ik vroeger de neiging had om mezelf te verstoppen voor anderen als het slecht ging, durf ik door alles wat ik heb gedaan aan innerlijk werk en zelfontwikkeling nu eerder open te zijn over wat er speelt, behalve naar Kim bijvoorbeeld ook naar mijn zus Daya. Ik voel bij hen dat er onvoorwaardelijke liefde is.
Naastenverhaal: Nils en zijn zus Daya in gesprek
Waar ben je Daya dankbaar voor?
Nils: ‘Voor haar toewijding en dat ze altijd komt opdagen. Ze is echt naast me komen staan, zelfs als het pijnlijk was om in mijn buurt te zijn. Ik ben niet altijd even leuk gezelschap geweest, en soms waarschijnlijk nog steeds niet. Toch blijft Daya me zoeken.’
Daya: ‘Onze relatie heeft voor mijn gevoel altijd een hele sterke onderstroom gehad. Ik heb altijd gedacht: ik wil Nils in mijn leven.’
Nils: ‘Ik ben heel trots op hoe ze dat gedaan hebt. Ze is ook heel dapper als mens. Overal om mij heen hoor ik mensen zeggen dat ze weg willen uit de stad, maar zij doet het gewoon. Daya heeft een huis in de Achterhoek gekocht, met een enorme lap grond. In haar eentje heeft ze dat omgetoverd tot een biodivers paradijs. Er zit een soort oerkracht in haar.’
Daya: ‘Ik heb het gevoel dat Nils mij veel meer is gaan zien de afgelopen jaren en dat ik nu ook op hem kan leunen. Toen ik vorig jaar mijn sleutelbeen brak, kwam hij direct naar het ziekenhuis en nam me een paar dagen in huis. Het was heel fijn om te voelen dat hij voor me zorgde.’
Nils: ‘Wat ik mooi vind aan onze relatie is de enorme liefde en welwillendheid die we naar elkaar toe hebben. Er is een onvoorwaardelijke liefde tussen ons.’
Waar ben jij trots op bij Nils?
Daya: ‘Goeie vraag…’
Nils: ‘Nu niet te lang nadenken hoor…’
Daya: ‘Vind je dat ongemakkelijk?’
Nils: ‘Een beetje…’
Daya: ‘Oké, ik vind het stoer dat hij al zo lang zzp’er is en steeds zijn eigen weg zoekt. Van journalist naar coach, dat vind ik een mooi proces om te zien. Maar ik ben vooral trots op het feit dat hij nu een fijne relatie heeft en vader is van Djuna. Ik zie dat hij zich steeds meer opent en verzacht.’
Wat vind jij daarvan, Nils?
‘Mooi om te horen. Dat het me ondanks alles is gelukt om in een gezin te functioneren is iets waar ik eigenlijk zelf ook heel trots op ben.’
Wil je meer lezen van Nils en Daya?
Dit is een kort fragment uit het gesprek tussen Nils en Daya, uit het boek ‘Alles Goed?’.
